Kumluca ilçesi sahilinde 14 Ağustos 2020’de 14 metre boyunda ölü kaşalot balinası karaya vurdu. Önce bulunduğu sahile gömülen kaşalot balinası iki ay sonra Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) tarafından çıkarılarak İstanbul’a taşındı.
Balina, bilimsel çalışmalar ve iskeletini müze materyali haline getirmek için İstanbul’da yeniden gömüldü. Balinanın iskeletini oluşturan kemikleri, üç yıl sonra da 7 saat süren kazı ve temizleme çalışmaları sonucu gömüldüğü yerden çıkartıldı.
“MİDESİNDEN PLASTİK ÇÖPLER ÇIKARTILDI”
TÜDAV Başkan Yardımcısı ve İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. M. Arda Tonay, “Gömüldüğü yer denize çok yakındı. Daha sonra kemiklerini bulamayacağımızı bildiğimizden iki ay sonra kumsaldan çıkardık ve İstanbul’a vakfımıza getirdik. Burada kontrollü ve düzgün bir şekilde tekrar toprağa gömdük ve şimdi 3 yıl sonra iskeletini oluşturan kemikler elimizde. Karaya vurduğunda çok bozulmuş bir haldeydi. Nekropsi çalışması da yapılamadığından ne yazık ki ölüm sebebi hakkında bir şey söylemek güç. Ancak kumsalda kemiklerini ararken şans eseri plastik bidon içerisinde mide içeriğinin bir kısmını (kafadanbacaklı gagaları) bulmamız balinanın bu türde çok sık karşılaşılan deniz çöpleri yuttuğunu göstermekteydi. Tabi bunun ölüm sebebi olup olmadığını bilmiyoruz ama bu yüzden bir sağlık sorunu yaşamış olabilir” dedi.
TÜRKİYE’DE İKİNCİ OLACAK
Doç. Dr. Tonay, “Öncelikle kemikleri temizlemeye başlayacağız, daha sonra kurutup ölçümlerini yapıp birleştirerek iskeletini oluşturacağız. Böylelikle Türkiye’nin ikinci kaşalot balinası iskeleti sergilenmeye uygun hale gelecek. Daha önce 2000 yılında Yumurtalık sahilinde karaya vuran 10 metre boyundaki uzun balinanın iskeletini yapıp İstanbul’da çeşitli müzelerde ve fuarlarda sergilemiştik. Şimdi iki balina iskeletimiz olacak. Açıkçası nerede sergileyeceğimizi bilemiyoruz” diye konuştu.
2 BİN 500 BİREY KALDI
Kaşalot balinaların nesli tehlike altındaki türler arasında yer aldığına dikkat çeken Doç. Dr. Tonay, genetik olarak ayrılmış Akdeniz alt popülasyonun 2 bin 500 ergin birey olduğunun tahmin edildiğini söyledi.
Doç. Dr. Tonay, Akdeniz’e yerleşik bu türün Türkiye’nin en derin bölgelerinde, özellikle Kumluca-Fethiye, Çeşme-Kuşadası ve Gökçeada açıklarında kimi yerde aniden derinleşen kıyıya yakın bölgelerde, geçen haftalarda Fethiye ve Marmaris’te, salı günü Çeşme’de olduğu gibi her yıl gözlenebildiğini kaydetti.
SON 50 YILDA 6’NCI VAKA
Son 50 yılda Türkiye’de 6 adet kayıtlara geçmiş kaşalot balinası karaya vurma vakası olduğunu belirten Doç. Dr. Tonay, türün Akdeniz’de karşılaştığı en önemli tehditleri; akıntı ağları ile yapılan illegal balıkçılık, gemilerle çarpışma, insan kaynaklı gürültü, plastiklerin yutulması ve kimyasal kirlilik olarak sıraladı.
Doç. Dr. Tonay, “Kaşalotlar veya gagalı balinalar gibi derin dalış yapabilen balinalar yüzeye nefes almaya çıktıklarında dışkıladıkları zaman, bunu mikroskobik fitoplanktonlar kullanıyor ve fotosentez yapıyorlar. Bizim soluduğumuz havanın yüzde 50’si de fitoplanktonlardan geliyor. Sistem en büyüğünden en küçüğüne kadar bir denklem halinde çalışıyor. Biz ne yazık ki ne denizlerimizi yeteri kadar tanıyoruz ne de yeteri kadar koruyoruz” ifadelerini kullandı. (DHA)